فرش دستباف مشهد در بازار جهان جایگاهی ندارد

فرش دستباف مشهد در بازار جهان جایگاهی ندارد

فرش دستباف مشهد در بازار جهان جایگاهی ندارد

خانه فرش دستباف ایران – جهان فرش : فرش یکی از هنرهای اصیل ایرانی است که سابق بر این زمینه اشتغال تعداد زیادی از افراد را فراهم می‌کرد اما هم اکنون این هنر و بخش مهم اقتصادی دچار چالش‌های زیادی شده است.

استان خراسان رضوی یکی از مراکز مهم در تولید فرش کشور بوده و وضعیت فعلی این کسب و کار روی افرادی که از این طریق ارتزاق می‌کردند تأثیرات منفی گذاشته خبرنگار خبرگزارذی تسنیکم در مشهد مقدس گفت‌وگویی با سید مهدی هاشمی مصطفوی رئیس کمیسیون فرش اتاق بازرگانی خراسان رضوی داشته که مشروح آن را در زیر می‌خوانید.

تسنیم: با توجه به اینکه هم اکنون فرش یکی از رسته‌های اولویت‌دار برای اشتغال در خراسان رضوی است؛ از دیدگاه شما چگونه می شود به بهبود امور تولید این کالا رسیدگی کرد؟ همچنین اینکه میزان صادرات فرش از خراسان رضوی در طول 8 ماهه امسال نسبت به مدت زمان مشابه در سال گذشته از نظر وزنی کاهش داشته شما علت ان امر را در چه می‌بینید؟

هاشمی مصطفوی: در ابتدا باید گفت که اقتصاد جهانی تا حدودزیادی با رکود مواجه شده و با توجه به اینکه بازار مصرف فرش بیش از داخل در خارج از کشور تعریف شده طبیعی است که میزان صادرات کاهش داشته و مشکلاتی برای تولیدکننده به وجود بیاید.

همچنین در بازار فرش داخلی نیز تولیدات فرش ماشینی کاملا بوده و طرح و نقشه‌های آن نیز متنوع و زیبا شده‌اند دیگر اینکه ما داخل استان به غیر از آستان قدس رضوی که 600 کارگر دارد کارگاه‌های متمرکز زیادی نداریم که بتوان به تولید آنها تکیه کرد.

همچنین رقبایی در چین، نپال و ترکیه پیدا کرده‌ایم که آنها هم فرش دستباف را تولید می‌کنند همچنین قیمت تمام شده آنها از ایران بسیار پایین‌تر است در نمایشگاه‌های فرش به کرات دیده می‌شود برخی از قالیچه‌ها بافت چین و ایران هر 2 کیفیت مناسبی دارند و کالای چین با نصف قیمت عرضه می‌شود و طبیعی است که تجار بیشتر میل داشته باشند که آن کالاها را خریداری کنند.

تسنیم: علت اینکه قیمت تمام شده فرش بالا است را در چه می‌بینید؟

هاشمی مصطفوی: در کشورهای رقیب قیمت کارگر پایین بوده و خدمات رفاهی بسبیار محدودی را برای کارکنان خود در نظر می‌گیرند و این در حالی است که در کارگاه‌های متمرکز بزرگ مانند کارگاه آستان قدس رضوی باید نهار و وعده‌های غذایی شیفت برای کارگران در نظر گرفته شود و یا حتی مهد کودکی برای فرزندان زنان شاغل در این کارگاه‌ها باید وجود داشته باشد که همه اینها هزینه است.

علاوه بر این باید وجوهی مانند بیمه تأمین اجتماعی، سنوات، حق سختی شغل و سایر موارد دیگر نیز پرداخته شود و بدیهی است که با این روند قیمت تمام شده کالا بالا می‌رود.

وقتی قیمت تمام شده بالا است نمی‌توانیم با کشورهای دیگر رقابت کنیم هم اکنون پاکستان، چین، هندوستان، نپال، افغانستان و همه جاهای دیگر در حال بافتن فرش هستند و توقعات و خدمات کارگران در آنجا بسیار پایین است.

همچنین رقبا هم اکنون نقشه‌های ایرانی را تقلید می‌کنند؛ با توجه به همین امر با وجود اینکه سابق بر این تمام فرش‌های بافته شده توسط افراد خرد و بدون کارگاه هم باب صادرات بوده‌اند اما حالا خریداری برای آنها نیست و حالا تمام مراکز قالیبافی در شهرهای مختلف مانند رشت، بیرجند، کاشمر و سایر شهرهای دیگر را از دست داده‌ایم و در واقع در بیانی عامیانه باید گفت که تمام این کارگاه‌ها حیف شده‌اند.

تسنیم: پس ما با این وضعیتی که شما می‌فرمایید برند فرش ایرانی را از دست داده‌ایم؟

هاشمی مصطفوی: حالا همه رقبا از روی نقشه‌های ایرانی تقلید کرده‌اند و اشاره کردم که ما متأسفانه نمی‌توانیم به ارزانی آنها تولید داشته باشیم و البته این را هم باید گفت که در برخی از موارد کارهای بافندگان رقیب بسیار باکیفیت‌تر از انواع ایرانی است.

به عنوان مثال ما در کارگاه آستان قدس رضوی تولید فرش 60 رج برای موزه داشته‌ایم و این در حالی اسنت که خود بنده یک قالیچه 150 رجی از چین خریداری کرده‌ام که به شدت ظریف و زیبا بوده و حتی می‌توان گفت که از نظر ظرافت بافت شباهت بسیاری به پارچه فاستونی دارد.

تسنیم: به فرش ماشینی اشاره داشتید با توجه تعدد کارخانه‌های فعال در این بخش از دیدگاه شما این موضوع اقتصاد این حوزه مناسب است یا خیر؟ ارزیابی شما از اقبال عمومی به سمت فرش ماشینی چیست؟

هاشمی مصطفوی: ما نمی‌توانیم جلوی صنعت را بگیریم؛ در نظر بگیرید خانواده می‌رود و می‌بیند یک قالی ماشینی با نقشه بسیبار زییا دارد با قیمت حداکثر 2 میلیون و 500 هزار تومان فروخته می‌شود و این در حالی است که اگر همین فرش دستباف باشد باید برای ان 60 میلیون تومان پول پرداخت شود و البته کیفیت تولیدات هم به حدی بالا است که حتی برخی از افراد قدیمی این حوزه نیز نمی‌توانند ماشینی بودن آن را از روی ظاهر تشخیص دهند.

تسنیم: زمانی علت کاهش بازارهای صادراتی را نقشه‌های قدیمی می‌دانستند آیا شما با این مسئله موافق هستید؟

هاشمی مصطفوی: بله این امر را هم می‌توان تا حدودی قبول کرد بیشتر نقشه‌های که بافندگان ما آنها را می‌بافند نقشه‌های اصیل ایرانی بوده و در واقع همان چیزهایی است که سابق بر این نیز بافته می‌شده؛ اما اگر بخواهیم خواسته بازار خارج را در نظر گرفته و آن را ببافیم؛ ایرانی‌ها آن را نمی‌پسندند و اگر بخواهیم با نقشه‌های سنتی کار کنیم خریداران خارجی میلی به خرید آنها ندارند و تولیدکنندگان در واقع در این میانه به بیانی عامیانه وا مانده‌اند حتی در کارگاه‌های بزرگ نیز این مشکلات وجود دارد البته جمعی از تجار فرش چندی است که برآن هستند که نقشه‌ها را به گونه‌ای تغییر دهند که هم باب میل نیاز داخلی باشد و هم با سلیقه شرکای خارجی تطابق داشته باشد.

به بیانی واضح ایحاد تنوع در نقشه‌ها برای تمام بافندگان مورد نیاز است حتی آن تعداد کوچکی که در خانه‌ها مشغول به بافندگی هستند باید تولیدات خود را مطابق با نیاز بازار انجام دهند چراکه هم اکنون برخی از طرح‌های ما را اصلا خارجی‌ها خریداری نمی‌کنند.

تسنیم: فکر می‌کنید این طرح که فرش جزو مشاغل خانگی به حساب آمده و برای آن تسهیلات خود اشتغالی در نظر گرفته شده می‌تواند در توسعه این کسب و کار مفید باشد؟

مصطفوی هاشمی: راحت بگویم اگر کسی به من مراجعه کند و بگوید می‌خواهد قالیچه ببافد من به شخصه به او می‌گویم این کار را انجام ندهد چراکه پول همان پشم و نخ هم به دست نمی‌آید و با توجه به روند بازار فرد 6 ماه و یا بیشتر زمان می‌گذارد و یک قالیچه را می‌بافد و بعد از آن خریداری ندارد.

تسنیم: وضعیت واردات فرش به چه صورت است؟

مصطفوی هاشمی: واردات فرش دستباف ممنوع بوده و مگر به صورت قاچاق وارد کشور شود که میزان آن هم چشمگیر نیست سابق بر این بلژیک بهترین فرش ماشینی را تولید می‌کرد و از آن واردات انجام می‌شد اما حالا با وجود تعدد کارخانه‌های تولید فرش به این مورد هم نیازی نیست.

تسنیم: شما راهکار بهبود وضعیبت فرش دستباف را در چه می‌بینید؟

مصطفوی هاشمی: یکی از مهم‌ترین این موضوعات برای توسعه صادرات فرش شرکت درنمایشگا‌ه‌ها است که تجار ایرانی باید به آن توجه زیادی داشته باشند تا بتوانند با تولیدکنندگان سایر کشورها مراوده داشته و بعد از آن به کار مشغول شوند.

اما باید با نهایت تأسف گفت که بازار ما را گرفته‌اند و فرش ایرانی به علت گران بودن نمی‌تواند در سطح مصرف کننده بیاید چراکه یک قالی تبریز دستباف حداقل 24 میلیون تومان قیمت داشته و خرید آن در توان همه مردم نیست